Vào tháng 6-2020, các nhà nghiên cứu của Viện Sinh thái học Miền Nam trong một đợt khảo sát thực địa với các nhà khoa học khác trong cùng Viện Hàn Lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam tại núi Pu Ta Leng, huyện Tam Dương, tỉnh Lai Châu đã phát hiện được một loài Phòng kỷ lạ, với hình thái khác với những loài đã biết trước đây.
Qua quá trình nghiên cứu, so sánh với một số loài có đặc điểm tương tự, các nhà khoa học trên đã khẳng định đây là một loài mới cho khoa học và đặt tên cho loài mới này là Isotrema putalengense theo tên nơi đã phát hiện ra loài. Loài mới này có hình thái gần giống với loài I. wardianum ở hình dạng lá và hoa nhưng khác ở một vài đặc điểm như: lá bắc có lông dày đặc màu nâu (so với lông nhung màu nâu nhạt), hoa mọc ra từ trên thân cây già (so với ở nách chồi lá), bao hoa có phần đáy dạng cắt ngang, phía trước dạng hình trứng và có đỉnh màu tím (so với hình tù, hình thuôn ở phía trước và có đỉnh màu vàng), bên trong ống có màu tím đen (so với màu tím).
Chi Isotrema này được Raf. Công bố lần đầu tiên vào năm 1819 trong tài liệu Amer. Monthly Mag. & Crit. Rev. 1: 195. Sau đó nó được xem là đồng danh của chi Aristolochia L. trước khi được công nhận lại là một chi riêng biệt vào năm 2019 bởi Zhu & nnk.. Việc phát hiện và công bố loài I. putalengense cũng là việc ghi nhận chính thức sự hiện diện chi Isotrema ở Việt Nam. Mặc dù trước đó vào năm 2021, Đỗ Vân Trường & nnk. đã phát hiện được một loài mới trong chi này ở VQG Vũ Quang nhưng đã xếp vào chi Aristolochia với tên A. vuquangensis.
Thông tin mô tả chi tiết về loài Isotrema putalengense cũng như việc cập nhật danh pháp cho loài Aristolochia vuquangensis T.V.Do ở nước ta thành Isotrema vuquangense (T.V.Do) Luu, Q.B.Nguyen & H.C.Nguyen được các tác giả công bố chính thức trên bài bài báo vừa ra ngày 27-05: Nguyen, Q. B., Nguyen, H. C., Tran, D. B., Nguyen, P. H. & Luu, H. T. (2022). "Isotrema putalengense, a new species of Aristolochiaceae from northern Vietnam and two new combinations in Isotrema." PhytoKeys 197: 71-79 | DOI: https://doi.org/10.3897/phytokeys.197.73596.
Xuân Bách / SIE
