Trong khuôn khổ chương trình hợp tác giữa Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam và Ủy ban nhân dân tỉnh Ninh Thuận thông qua đề tài: “Xây dựng cơ sở dữ liệu và đề xuất các giải pháp quản lý các loài động vật và thực vật đặc hữu, nguy cấp, quý, hiếm tại Vườn quốc gia Phước Bình, tỉnh Ninh Thuận", các nhà khoa học của Viện Sinh thái học Miền Nam, Vườn quốc gia Phước Bình và Đại học Quốc lập Hải dương Đài Loan đã phát hiện và công bố một loài cá mới cho khoa học từ VQG Phước Bình.

Mẫu vật của loài cá này được thu thập từ một con suối nhỏ thuộc lưu vực sông Cái Phan Rang tại Vườn quốc gia Phước Bình (Hình 1 và Hình 2). Loài này có thể được phân biệt với các loài tương tự bằng các đặc điểm sau: số tia vi lưng thứ hai (I/8); số tia vi hậu môn (I/8); số tia vi ngực (19); số vảy đường bên (26-27); số vảy trước vi lưng (9-11); số đốt sống (26); màu sắc đặc trưng bởi các đốm nâu đen nhỏ phân bố dày đặc ở vùng má và vùng giữa mắt và mõm ở cá thể đực cũng như ở vùng trước vi lưng thứ nhất ở cả hai giới tính.

Loài Cá bống đá Phước Bình, Rhinogobius phuocbinhensis, được đặt tên dựa trên địa điểm thu mẫu đầu tiên phục vụ mô tả, là Vườn quốc gia Phước Bình, tỉnh Ninh Thuận. Phát hiện nay cung cấp thêm thông tin về đa dạng loài, đóng góp vào công tác bảo tồn đa dạng sinh học và phát triển bền vững Vườn quốc gia Phước Bình, tỉnh Ninh Thuận.

Nguyên văn bài báo mô tả loài có thể được truy cập miễn phí tại đây: https://www.mapress.com/zt/article/view/zootaxa.5550.1.35/55060

Theo thống kê trên Cơ sở Dữ liệu Đa dạng sinh học Toàn cầu (GBIF) thì hiện nay có 10 taxa Cá bống đá giống Rhinogobius ở Việt Nam, phân bố từ Bắc vào Nam, giới hạn xa nhất về phía Nam hiện ghi nhận được tỉnh Bình Thuận (Hình 3). Như vậy, việc phát hiện và mô tả loài Cá bống đá Phước Bình tại tỉnh Ninh Thuận đã bổ sung thêm ghi nhận của giống Rhinogobius tại khu vực Nam Trung bộ.

Ghi nhận có tọa độ của các loài thuộc giống Rhinogobius có thể tham khảo tại đây:

https://doi.org/10.15468/dl.7syed3

Hình 1. Cá bống đá Phước Bình Rhinogobius phuocbinhensis (Ảnh: BHÂn)

Hình 2. Sinh cảnh sống của loài Rhinogobius phuocbinhensis (Ảnh: BHÂn)

Hình 3. Các điểm phân bố có tọa độ có ghi nhận các loài Cá bống đá Rhinogobius tại Việt Nam được trích lọc từ GBIF (Nguồn: GBIF.org)

Huỳnh Quang Thiện (Viện Sinh thái học Miền Nam)
Nguyễn Anh Tuấn (Vườn quốc gia Phước Bình)