Động vật hoang dã là một phần không thể thiếu trong hệ sinh thái, giúp duy trì sự cân bằng sinh học và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên. Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân, như mất môi trường sống, săn bắn trái phép, và sự biến đổi khí hậu, nhiều loài động vật đang đứng trước nguy cơ tuyệt chủng. Bảo tồn động vật hoang dã không chỉ là trách nhiệm của các tổ chức quốc tế mà còn là nghĩa vụ của mỗi quốc gia và cộng đồng.

Theo báo cáo của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN), hiện có khoảng 28.000 loài động vật và thực vật đang đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng, trong đó có nhiều loài động vật hoang dã đặc trưng của các khu vực nhiệt đới và ôn đới. Các loài động vật như tê giác, hổ, voi, gấu, và nhiều loài động vật biển như rùa, bò biển đang dần biến mất vì lý do khai thác quá mức và mất môi trường sống. Môi trường sống của các loài động vật này bị thu hẹp vì nạn phá rừng, ô nhiễm và sự gia tăng dân số.

Trong nhiều năm vừa qua, tại Việt Nam, tình trạng suy giảm nghiêm trọng của các loài động vật hoang dã đang là một vấn đề cấp bách. Một trong những nhóm loài đang đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng là các loài rùa biển, bao gồm: Vích (Lepidochelys olivacea), Đồi mồi (Eretmochelys imbricata), Đồi mồi dứa (Chelonia mydas), Quản đồng (Caretta caretta) và Rùa da (Dermochelys coriacea). Những loài rùa biển nêu trên đều đang được Chính phủ Việt Nam ưu tiên bảo vệ. Các loài động vật nói trên đều thuộc Danh mục loài nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ theo quy định tại Nghị định 64/2019/NĐ-CP ngày 16 tháng 7 năm 2019; được sửa đổi Điều 7 Nghị định số 160/2013/NĐ-CP ngày 12 tháng 11 năm 2013 của Chính phủ về tiêu chí xác định loài và chế độ quản lý loài thuộc Danh mục loài nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ.

Tuy nhiên, dù có các quy định pháp lý để bảo vệ, nhưng tình trạng săn bắt trái phép vì lợi ích cá nhân vẫn diễn ra, dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng đối với quần thể các loài động vật nguy cấp, quý, hiếm. Những hành vi này không chỉ đe dọa sự tồn tại của các loài động vật hoang dã, mà còn gây ra tác động tiêu cực đến hệ sinh thái biển và sự đa dạng sinh học của đất nước.

Mới đây, Công an huyện Cần Giờ đã tiến hành bàn giao 23 cá thể Đồi mồi (Eretmochelys imbricata) cho Viện Sinh thái học Miền Nam, nhằm phục vụ công tác nghiên cứu khoa học và nâng cao nhận thức về bảo tồn động vật hoang dã. Các cá thể Đồi mồi này là tang vật được tịch thu tại một cửa hàng mỹ nghệ ở xã Long Hòa, huyện Cần Giờ. Khi bị phát hiện, các cá thể này đã bị lấy hết nội tạng và sấy khô để bán.

Các cá thể Đồi mồi được Công an Huyện Cần Giờ tịch thu

Ông Lê Bửu Thạch (trái) Phó Viện trưởng-Viện Sinh thái học Miền Nam nhận bàn giao các cá thể Đồi mồi từ Ông Phạm Anh Thiệt đại diện Công an huyện Cần Giờ (phải).

Không chỉ Viện Sinh thái học Miền Nam, mà nhiều tổ chức trong và ngoài nước cũng đang tích cực triển khai các hoạt động giáo dục và bảo tồn động vật hoang dã. Các tổ chức như Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN), Quỹ Quốc tế Bảo vệ Thiên nhiên (WWF), Save Vietnam Wildlife (SVW) và nhiều tổ chức khác cũng triển khai các buổi tập huấn, chương trình giáo dục nhằm nâng cao nhận thức cộng đồng và đào tạo các kỹ năng cần thiết trong công tác bảo tồn các loài động vật hoang dã đang được ưu tiên bảo vệ. Những hoạt động này không chỉ góp phần nâng cao hiểu biết về giá trị và sự cần thiết bảo vệ đa dạng sinh học, mà còn giúp hình thành một mạng lưới cộng đồng tham gia vào các nỗ lực bảo tồn một cách bền vững.

1

2

Một số hình ảnh trong Chương trình Tình nguyện viên bảo tồn rùa biển do IUCN tổ chức. (1) Các cá thể Vích (Lepidochelys olivacea) được kiểm lâm huyện Côn Đảo ấp nở sau đó tái thả về tự nhiên. (2) Hình ảnh kiểm lâm đang đợi thu gom trứng rùa.

Tình trạng săn bắt động vật hoang dã tại Việt Nam hiện nay đang là một vấn đề gây lo ngại sâu sắc đối với sự đa dạng sinh học của đất nước. Nhiều loài động vật quý hiếm bị săn bắt trái phép, chủ yếu để lấy thịt, da, xương hoặc chế tác thành các sản phẩm thủ công mỹ nghệ. Mặc dù Chính phủ đã triển khai các chính sách bảo vệ, đồng thời ký kết các hiệp định quốc tế như Hiệp định Buôn bán Quốc tế các Loài Động thực vật Hoang dã Nguy cấp (viết tắt là CITES) nhưng tình trạng săn bắt và buôn bán vẫn diễn ra rất phổ biến. Nguyên  nhân chủ yếu là thiếu nguồn lực và sự phối hợp chưa chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng và cộng đồng, cùng với việc thiếu chế tài xử lý hiệu quả.

Để giải quyết vấn đề này, cần có một chiến lược toàn diện và kiên quyết hơn và đặc biệt là sự đồng lòng và tham gia từ toàn xã hội. Việc tăng cường giáo dục cộng đồng về tầm quan trọng của bảo vệ động vật hoang dã và nâng cao nhận thức về hệ sinh thái tự nhiên là hết sức cần thiết.

SIE/Phan Lâm Xuyên Viên – Nguyễn Quốc Khoa

 

 
Tổ chức cộng tác
  • Chương trình trao đổi Lâm sản ngoài gỗ Việt Nam
  • Viện Khoa học Vật liệu Ứng dụng
  • Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam
Giới thiệu theo yêu cầu
  • Bảo vệ động vật hoang dã
  • Hành động vì môi trường
  • Tổ chức vì môi trường thế giới