Luật KH&CN sửa đổi vừa được Quốc hội thông qua ngày 18 tháng 06 năm 2013 và, có hiệu lực từ ngày 1 tháng 1 năm 2014 với khá nhiều thay đổi. So với luật KHCN 2000 (với 8 Chương, 59 điều), Luật KHCN sửa đổi 2013 (gồm 81 điều, được chia thành 11 chương), bỏ 17/59 điều, sửa đổi 42/59 điều, đồng thời bổ sung 39 điều mới). Bên cạnh đó, ngày 27/1/2014, Chính phủ cũng đã ban hành nghị định 08/2014/NĐ-CP quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều chi tiết của luật KHCN mới năm 2013.
Một số thay đổi mang tính mới so với luật hiện hành như sau:
- Phương thức đầu tư cho KH&CN: Nhà nước đầu tư tối thiểu 2% tổng chi ngân sách (Điều 49), bắt buộc các doanh nghiệp phải dành một phần lợi nhuận trước thuế của họ đề đầu tư lại cho nghiên cứu thông qua việc thành lập Quỹ phát triển KH&CN của doanh nghiệp (Điều 55, 56).
- Quản lý và sử dụng ngân sách nhà nước cho nghiên cứu KHCN: thông qua Quỹ Phát triển KH và CN quốc gia và các Quỹ Phát triển KH và CN của các Bộ, ngành, cũng như ở các tỉnh (Điều 59, 60, 61). Áp dụng phương thức quản lý Quỹ và khoán chi đến sản phẩm cuối cùng (Điều 52), thậm chí có thể sử dụng ngân sách để mua sản phẩm KHCN của nhà khoa học. Việc khoán chi và trình tự, thủ tục xét duyệt các nghiên cứu KH&CN được nói rõ hơn trong Chương III của nghị định 08/2014/NĐ-CP.
- Tổ chức đề xuất nghiên cứu KH&CN: mọi tổ chức cá nhân đều có quyền đề xuất ý tưởng nghiên cứu dưới dạng các đề tài, dự án, trên cơ sở đó Tổ chức KHCN sẽ tập hợp, sàng lọc và đặt hàng cho nhà khoa học (Điều 26).
- Chính sách sử dụng và đãi ngộ cho cán bộ KH&CN: Luật sửa đổi đã cụ thể hóa hàng loạt chính sách đãi ngộ về lương, phụ cấp trách nhiệm, đi dự các Hội nghị quốc tế, v.v. đối với nhà khoa học đầu ngành, trình độ cao, nhà khoa học đang chủ trì các đề tài, đề án quốc gia (Điều 23). Luật cũng cụ thể hóa nhiều chế độ đãi ngộ đối với nhà khoa học là Việt kiều, chuyên gia quốc tế tham gia trong các chương trình đề án nghiên cứu với Việt Nam (Điều 24).
Có thể nói, luật KH&CN mới đã tạo được hành lang pháp lý vững vàng, tạo cơ hội lớn cho nền Khoa học và Công nghệ Việt Nam ngày một phát triển. Hy vọng Khoa học và Công nghệ Việt Nam sẽ phát triển mạnh mẽ, tạo bước chuyển mình nhanh chóng góp phần phát triển quốc gia.
Yến Ly - Văn Bằng/SIE
